Arend Scharringa werkt als adviseur civiele constructies bij de provincie Fryslân en is voorzitter van de Vakgroep Overleg Kunstwerken (VOK). Hij ziet de technologische ontwikkelingen in zijn vak een enorme vlucht nemen. Twee zaken moedigt hij enthousiast aan: het delen van kennis en circulair bouwen.
Wat houdt het VOK in?
In de vakgroep draait het om vaste kunstwerken, zoals bruggen, viaducten, tunnels, sluizen, stuwen, kades enzovoort. Het VOK bestaat vooral uit asset managers, constructeurs en een aantal wegbeheerders. We wisselen kennis uit, stimuleren innovaties en bespreken de problemen waar we in de provincies tegenaan lopen. De afgelopen jaren is er veel veranderd in ons vakgebied en we proberen deze ontwikkelingen zoveel mogelijk met elkaar te delen.
Wat is er veranderd?
De bouw was vrij lang een traditionele wereld, maar in de laatste tien jaar zijn er enorm veel technologische ontwikkelingen gaande. Het heeft ook met de opgave te maken van de Rijksoverheid: Nederland circulair in 2050, waarin zoveel mogelijk hergebruik van materialen wordt gestimuleerd. Ook het beheer van assets heeft een grote ontwikkeling doorgemaakt. Kunstwerken moeten zolang mogelijk behouden worden voordat er nieuwe kunstwerken gemaakt worden. Het is fysiek onmogelijk om alle assets te vervangen en het is te kostbaar. Het vervangen moet worden gespreid. Vooral met het huidige grondstoffentekort is dat nog belangrijker geworden.
Waarom is het VOK relevant voor de provincies?
De kennis die een provincie deelt, kan landelijk worden opgehaald. Iedereen plukt daar de vruchten van. Voorbeeld: de provincie Utrecht startte een project waarbij vangrails vervangen moesten worden. De provincie deelde het werk op in een aantal deelprojecten. Bij het eerste deelproject werden de oude vangrails vervangen door nieuwe vangrails. De vrijgekomen materialen uit het eerste deelproject werden hergebruikt in het tweede deelproject. Voor de andere deelprojecten werd dit proces herhaald zodat gewerkt kon worden met hergebruikte materialen. De provincie Utrecht deelde de bevindingen, de resultaten en de problemen c.q. hoe deze werden opgelost. Deze gedeelde informatie kan door andere provincies gebruikt worden en dat is daarom heel waardevol.
Het VOK vraagt ook aan marktpartijen bepaalde kennis te delen. Laatst kwam Movares (een ingenieursbureau, red.) vertellen over berekeningen voor exceptioneel transport, iets waar elke provincie mee te maken heeft. Aan de hand van dat gesprek hebben we overleg gehad met de RDW. Zij verlenen de vergunningen die nodig zijn bij exceptioneel transport.
Gaat het kennisdelen hand in hand met de toenemende technologische ontwikkelingen of werd er voorheen ook al veel gedeeld?
Ik heb het idee dat het vooral van de laatste tien jaar is. De ontwikkelingen gaan in stroomversnelling! Neem het inspecteren van een kunstwerk. Voorheen was dat handwerk, nu wordt er met camera’s geïnspecteerd, worden drones ingezet, er zijn zelfs onderwaterdrones ontwikkeld om bruggen te inspecteren. Omdat alles met camera wordt vastgelegd, zijn de beelden makkelijk te vergelijken met een vorige inspectie. Het is veel nauwkeuriger. Deze manier van inspecteren levert veel data op, wat de volgende vragen oproept: hoe wordt er met de data omgegaan, hoe slaan we de data op en hoe gaan we het filteren?
Circulair bouwen wordt steeds vanzelfsprekender. Bruggen die toe zijn aan vervanging worden niet weggegooid, maar belanden in de bruggenbank. Zo’n 10 jaar geleden had de provincie Fryslân een betonnen brug met prefab liggers die overbodig waren. De brug was nog geen 50 jaar oud. Omdat hergebruik van materialen toen nog niet zo speelde als nu, is de brug met liggers en al gesloopt: zonde! Tegenwoordig zouden we dat niet meer doen, we zouden de brug plaatsen op de bruggenbank. Prefab onderdelen van vaste kunstwerken kunnen dan worden hergebruikt. Vaak zijn deze onderdelen nog gewoon goed. De onderdelen worden gedolven zodat ze vrijkomen voor andere projecten. Dat is een mooie ontwikkeling. De provincie Drenthe heeft een project lopen waarin dit samen met Rijkswaterstaat en marktpartijen wordt onderzocht.
Gaat het lukken om in 2050 helemaal circulair te werken?
Of het 100% gaat lukken weet ik niet, het is wel een goede ambitie. Er is nog veel werk aan de winkel en soms kost het extra moeite voordat je het beoogde resultaat hebt. Neem de oever van het Johan Frisokanaal, die we laatst hebben vervangen. Damplanken moesten vervangen worden en dat hebben we bijna helemaal circulair kunnen doen. We maakten natuurlijke oevers en gebruikten stortsteen wat geen schaars goed is. Voor het laatst stukje was een stalen damwand nodig. We hebben een gebruikte damwand die voldeed aan de voorwaarden kunnen plaatsen. Een aannemer had een partij platen liggen. Platen van elf meter lang weliswaar, maar na het doormidden zagen, konden we ze perfect gebruiken. Circulair bouwen vraagt soms wat extra aandacht, maar het kan wel!
